Zaburzenia budowy anatomicznej zębów

Wady w budowie zębów mogą dotyczyć ich wielkości lub kształtu. Zazwyczaj występują w uzębieniu stałym, w uzębieniu mlecznym są spotykane sporadycznie.

MIKRODONCJA

Mikrodoncją nazywamy zmniejszenie wymiarów zęba. Często pomniejszony wymiar zębów wiąże się z zaburzeniem ich kształtu.

https://dacusdental.com/what-is-microdontia/

Mikrodoncja uogólniona – dotyczy wszystkich lub większości zębów

Mikrodoncja lokalna – dotyczy jednego lub kilku zębów

Warto wspomnieć o mikrodoncji względnej, kiedy wymiary zębów są prawidłowe lub nieznacznie pomniejszone, natomiast podstawa kostna jest nadmiernie rozwinięta. W takiej sytuacji zęby pozornie wydają się mikrodontyczne. 

• Mikrodoncja częściej występuje u kobiet
• Najczęściej dotyczy:
  • siekaczy bocznych szczęki 
  • zębów III trzonowych szczęki i żuchwy

Zespoły genetyczne, w których występuje:

• Karłowatość przysadkowa
• Zespół Downa
• Dysplazja ektodermalna 

MAKRODONCJA 

Makrodoncją nazywamy zwiększenie wymiarów zębów. Powiększone wymiary zębów, często wiążą się z zaburzeniem ich kształtu.
Nie ustalono norm dotyczących wielkości zębów, dlatego za wielkozębie przyjęło się uważać zęby nieproporcjonalnie duże w relacji do podstaw szczęk.

http://www.thedentalarcade.com/blog/macrodontia/

Makrodoncja uogólniona – dotyczy wszystkich lub większości zębów

Makrodoncja lokalna – dotyczy jednego lub kilku zębów

Makrodoncja  względna dotyczy przypadków prawidłowych lub nieznacznie powiększonych zębów, które są osadzone w pomniejszonej podstawie kostnej, w której doszło do zaburzenia wzrostu.

Makrodoncja rzekoma opisuje zęby dwoiste, które zostaną opisane w dalszej części wpisu.

• Makrodoncja  częściej występuje u mężczyzn
• Najczęściej dotyczy: 
  • siekaczy przyśrodkowych szczęki
  • kłów 
  • II przedtrzonowców
  • III trzonowców

Zęby makrodontyczne trzonowe i przedtrzonowe charakteryzują się powierzchnią   żującą z licznymi, głębokimi bruzdami, nieregularnymi guzkami oraz  krótkim korzeniem. Są zazwyczaj usuwane ze względu na skłonność do próchnicy i zaburzenia zgryzowe.

 Zespoły genetyczne, w których występuje:

• Gigantyzm przysadkowy
• Zespół Rabsona-Mendenhalla
• Zespół KBG (makrodoncja siekaczy przyśrodkowych szczęki) 

 RHIZOMICRIA:

Zaburzenie polegające na pomniejszeniu wymiarów korzenia. Długość korzenia jest mniejsza niż długość korony zęba 

Głównie dotyczy:

1. siekaczy przyśrodkowych szczęki
2. II przedtrzonowców szczęki 

Zaburzenie to występuje często rodzinnie. 

Wśród pozostałych przyczyn jego występowania, wymienia się:

• Osteoporozę
• Dysplazję zębiny
• Niedoczynność przytarczyc
• Napromieniowanie
• Zespół Turnera
• Zespół Downa
• Zespół Williamsa 

RHIZOMEGALIA:

Zaburzenie polegające na powiększeniu wymiarów korzenia. Długość korzenia jest większa niż długość korony zęba 

Zespoły w których występuje:

• Zespół oczno-twarzowo-sercowo-zębowy (zaburzenie dotyczy konkretnie kłów)
• Zespół Kinefeltera

ZABURZENIA KSZTAŁTU ZĘBÓW

ZĘBY DWOISTE –  zaburzenie budowy anatomicznej polegające na występowaniu wady kształtu, a czasami także wielkości zębów. Zaburzenia powstają  w stadium indukcji i proliferacji tworzenia listewki zębowej.

Częstość występowania:

• Uzębienie mleczne 0,15 -1,6% 
• Uzębienie stałe 0,1%

Brak predylekcji płciowej. Zęby dwoiste występują tak samo często u mężczyzn, jak i u kobiet.

Przyczyny:

• Czynniki środowiskowe: stoczenia zawiązków, awitaminozy, hiperwitaminozę wit.A,  niezgodność grup krwi Rh, choroby układowe, choroby zakaźne, nadczynność przysadki
• Czynniki genetyczne: cecha autosomalna recesywna lub dominująca o niewielkim stopniu penetracji; Zespoły: Cornelii de Lenge, Gorlina-Goltza, Silvera-Russella, Wolfa-Hirschhorna 

Spotykane są w każdym odcinku łuku zębowego, jednak najczęstszą ich lokalizacją jest odcinek zębów siecznych żuchwy.

Leczenie zachowawcze polega na zabezpieczeniu głębokich bruzd lakiem szczelinowym, leczeniu próchnicy i stosowaniu profilaktyki fluorkowej. W przypadkach, w których zęby dwoiste są przyczyną zaburzeń zwarcia , stosuje się korektę ich kształtu poprzez szlifowanie lub ekstrakcję i leczenie ortodontyczne.

Ich obecność w uzębieniu mlecznym zwiastuje zaburzenia kształtu lub wielkości zębów w uzębieniu stałym.

Wyróżniamy 3 postaci zębów dwoistych:

1. Zęby zrośnięte
2. Zęby zlane
3. Zęby bliźniacze

1. ZROŚNIĘTE (CONCRETI) 

• Korzenie zębów połączone są cementem na całej ich długości lub tylko części
• Zaburzenie powstaje po ukształtowaniu koron w czasie formowania korzeniu lub w okresie po uformowaniu korzeni
• Na podstawie badania klinicznego i RTG widoczne są oddzielne korony, komory, kanały
• Przyczyny: zniszczenie przegrody kostnej w trakcie rozwoju, przemieszczenie i stłoczenie zawiązków
• Zęby zrośnięte są objawem patognomicznym dysplazji obojczykowo-czaszkowej

Endodontic management of a supernumerary tooth fused to the maxillary permanent lateral Incisor ; Avinash A Patil, Sanjana A Patil, Preeti K Dodwad

1. ZLANE (CONFUSI)

• Zaburzenie polegające na połączeniu 2 lub większej ilości zawiązków zębów w czasie, gdy ich korony nie są jeszcze zmineralizowane
• Połączenie może być częściowe (tylko poprzez szkliwo) lub całkowite (przez szkliwo i zębina)
• Na podstawie badania klinicznego i RTG:  odrębne kanały i komora lub  wspólna komora i wspólny kanał lub wspólna komora i odrębne kanały
• Ich obecność nie musi wiązać się ze zmniejszeniem liczby zębów, ponieważ zębami zlanymi mogą być zęby nadliczbowe

1. BLIŹNIACZE (GEMINATI)

• Zaburzenie polegające na podziale jednego zawiązka w trakcie stadium formowania korony
• Na podstawie badania klinicznego i RTG:  jeden korzeń, jeden kanał, jedna komora i jedna korona z bruzdą na powierzchni policzkowej 

 ZĄB WYNICOWANY (DENS EVAGINATUS)

Zaburzenie, które charakteryzuje się obecnością dodatkowych uwypukleń i guzków na policzkowych i podniebiennych zębów. Uwypuklenia mogą być zbudowane z samego szkliwa, ze szkliwa i zębiny lub ze szkliwa, zębiny i miazgi.

• Częstość występowania: 1-4%  
• Częściej występuje u kobiet
• Częściej występuje w uzębieniu stałym 

Dodatkowe guzki najczęściej występują symetrycznie na zębach przedtrzonowych. Takie zęby nazywane są wówczas zębami Leonga.

Czasami można spotkać wynicowane siekacze i kły, gdzie uwypuklenia lokalizują się na powierzchni podniebiennej. Uwypuklony guzek na podniebiennej powierzchni siekaczy jest nazywany guzkiem szponowatym, tzw. talon caps.

Guzek Carabellego, który jest dodatkowym uwypukleniem na powierzchni podniebiennej I trzonowców szczęki, nie jest zaliczany do anomalii. Spowodowane jest to częstym występowaniem guzka Carabellego, który jest spotykany w  17-90% przypadków. W związku z powyższym, nie możemy go zaliczyć do grupy zębów wynicowanych.

Leczenie polega na zabezpieczaniu dodatkowych guzków kompozytem , aby zapobiec ich złamaniu. Dodatkowo stosuje się zabiegi profilaktyczne takie jak lakowanie i lakierowanie, które zabezpieczają ząb przed próchnicą. W niektórych przypadkach,  dodatkowe uwypuklenie należy oszlifować. Należy to robić z wyjątkową ostrożnością, gdyż we wnętrzu guzka może znajdować się miazga. 

Zespoły, w których występują zęby wynicowane:

• Zespół Mohra
• Zespół Strugea-Webera

ZĄB WGŁOBIONY (DENS IVAGINATUS) – tzw. Ząb Saltera / „Ząb w zębie„

Zaburzenie, które charakteryzuje się obecnością wpukleń szkliwa i zębiny do wnętrza zęba.

Magdalena Kępisty, Małgorzata Staszczyk, Anna Jurczak;  Leczenie endodontyczne zębów wgłobionych – doświadczenia własne

Najczęściej dotyczy

• Siekaczy bocznych szczęki = 6,5%
• Siekaczy przyśrodkowych szczęki
• Kłów szczęki

 Częstość występowania: 0,04 – 10%

Klasyfikacja wg Oehlers:

1. Ślepo zakończone wgłobienie tkanek w obrębie korony zęba
2. Wgłobienie tkanek przekraczające granicę szkliwno-cementową, które ślepo kończy się w korzeniu
3. Wgłobienie tkanek obejmujące koronę i korzeń, łączące się z kanałem korzeniowym lub tworzące drugi otwór wierzchołkowy

Objawy wgłobienia: 

• głęboki otwór ślepy
•  szeroka korona
• beczkowaty/ stożkowaty kształt
•  wcięcie na brzegu siecznym z bruzdą na powierzchni wargowej
• dołek na powierzchni językowej
•  uwypuklona szyjka na powierzchni podniebiennej

Na zdjęciu RTG może być widoczne wpuklenie linii szkliwno-zębinowej do kanału lub komory. Wpuklenie może sięgać wierzchołka korzenia lub tworzyć „pseudokanał” zakończony własnym otworem w okolicy wierzchołka korzenia. Ponadto korzeń zęba jest często skrócony, a morfologia kanałów nieprawidłowa. Często są obserwowane ogniska osteolityczne w okolicy okołowierzchołkowej.