Wady w budowie zębów mogą dotyczyć ich wielkości lub kształtu. Zazwyczaj występują w uzębieniu stałym, w uzębieniu mlecznym są spotykane sporadycznie.
MIKRODONCJA
Mikrodoncją nazywamy zmniejszenie wymiarów zęba. Często pomniejszony wymiar zębów wiąże się z zaburzeniem ich kształtu.
https://dacusdental.com/what-is-microdontia/
Mikrodoncja uogólniona – dotyczy wszystkich lub większości zębów
Mikrodoncja lokalna – dotyczy jednego lub kilku zębów
Warto wspomnieć o mikrodoncji względnej, kiedy wymiary zębów są prawidłowe lub nieznacznie pomniejszone, natomiast podstawa kostna jest nadmiernie rozwinięta. W takiej sytuacji zęby pozornie wydają się mikrodontyczne.
- Mikrodoncja częściej występuje u kobiet
- Najczęściej dotyczy:
- siekaczy bocznych szczęki
- zębów III trzonowych szczęki i żuchwy
Zespoły genetyczne, w których występuje:
- Karłowatość przysadkowa
- Zespół Downa
- Dysplazja ektodermalna
MAKRODONCJA
Makrodoncją nazywamy zwiększenie wymiarów zębów. Powiększone wymiary zębów, często wiążą się z zaburzeniem ich kształtu.
Nie ustalono norm dotyczących wielkości zębów, dlatego za wielkozębie przyjęło się uważać zęby nieproporcjonalnie duże w relacji do podstaw szczęk.
http://www.thedentalarcade.com/blog/macrodontia/
Makrodoncja uogólniona – dotyczy wszystkich lub większości zębów
Makrodoncja lokalna – dotyczy jednego lub kilku zębów
Makrodoncja względna dotyczy przypadków prawidłowych lub nieznacznie powiększonych zębów, które są osadzone w pomniejszonej podstawie kostnej, w której doszło do zaburzenia wzrostu.
Makrodoncja rzekoma opisuje zęby dwoiste, które zostaną opisane w dalszej części wpisu.
- Makrodoncja częściej występuje u mężczyzn
- Najczęściej dotyczy:
- siekaczy przyśrodkowych szczęki
- kłów
- II przedtrzonowców
- III trzonowców
Zęby makrodontyczne trzonowe i przedtrzonowe charakteryzują się powierzchnią żującą z licznymi, głębokimi bruzdami, nieregularnymi guzkami oraz krótkim korzeniem. Są zazwyczaj usuwane ze względu na skłonność do próchnicy i zaburzenia zgryzowe.
Zespoły genetyczne, w których występuje:
- Gigantyzm przysadkowy
- Zespół Rabsona-Mendenhalla
- Zespół KBG (makrodoncja siekaczy przyśrodkowych szczęki)
RHIZOMICRIA:
Zaburzenie polegające na pomniejszeniu wymiarów korzenia. Długość korzenia jest mniejsza niż długość korony zęba
Głównie dotyczy:
- siekaczy przyśrodkowych szczęki
- II przedtrzonowców szczęki
Zaburzenie to występuje często rodzinnie.
Wśród pozostałych przyczyn jego występowania, wymienia się:
- Osteoporozę
- Dysplazję zębiny
- Niedoczynność przytarczyc
- Napromieniowanie
- Zespół Turnera
- Zespół Downa
- Zespół Williamsa
RHIZOMEGALIA:
Zaburzenie polegające na powiększeniu wymiarów korzenia. Długość korzenia jest większa niż długość korony zęba
Zespoły w których występuje:
- Zespół oczno-twarzowo-sercowo-zębowy (zaburzenie dotyczy konkretnie kłów)
- Zespół Kinefeltera
ZABURZENIA KSZTAŁTU ZĘBÓW
ZĘBY DWOISTE – zaburzenie budowy anatomicznej polegające na występowaniu wady kształtu, a czasami także wielkości zębów. Zaburzenia powstają w stadium indukcji i proliferacji tworzenia listewki zębowej.
Częstość występowania:
- Uzębienie mleczne 0,15 -1,6%
- Uzębienie stałe 0,1%
Brak predylekcji płciowej. Zęby dwoiste występują tak samo często u mężczyzn, jak i u kobiet.
Przyczyny:
- Czynniki środowiskowe: stoczenia zawiązków, awitaminozy, hiperwitaminozę wit.A, niezgodność grup krwi Rh, choroby układowe, choroby zakaźne, nadczynność przysadki
- Czynniki genetyczne: cecha autosomalna recesywna lub dominująca o niewielkim stopniu penetracji; Zespoły: Cornelii de Lenge, Gorlina-Goltza, Silvera-Russella, Wolfa-Hirschhorna
Spotykane są w każdym odcinku łuku zębowego, jednak najczęstszą ich lokalizacją jest odcinek zębów siecznych żuchwy.
Leczenie zachowawcze polega na zabezpieczeniu głębokich bruzd lakiem szczelinowym, leczeniu próchnicy i stosowaniu profilaktyki fluorkowej. W przypadkach, w których zęby dwoiste są przyczyną zaburzeń zwarcia , stosuje się korektę ich kształtu poprzez szlifowanie lub ekstrakcję i leczenie ortodontyczne.
Ich obecność w uzębieniu mlecznym zwiastuje zaburzenia kształtu lub wielkości zębów w uzębieniu stałym.
Wyróżniamy 3 postaci zębów dwoistych:
- Zęby zrośnięte
- Zęby zlane
- Zęby bliźniacze
- ZROŚNIĘTE (CONCRETI)
- Korzenie zębów połączone są cementem na całej ich długości lub tylko części
- Zaburzenie powstaje po ukształtowaniu koron w czasie formowania korzeniu lub w okresie po uformowaniu korzeni
- Na podstawie badania klinicznego i RTG widoczne są oddzielne korony, komory, kanały
- Przyczyny: zniszczenie przegrody kostnej w trakcie rozwoju, przemieszczenie i stłoczenie zawiązków
- Zęby zrośnięte są objawem patognomicznym dysplazji obojczykowo-czaszkowej
Endodontic management of a supernumerary tooth fused to the maxillary permanent lateral Incisor ; Avinash A Patil, Sanjana A Patil, Preeti K Dodwad
- ZLANE (CONFUSI)
- Zaburzenie polegające na połączeniu 2 lub większej ilości zawiązków zębów w czasie, gdy ich korony nie są jeszcze zmineralizowane
- Połączenie może być częściowe (tylko poprzez szkliwo) lub całkowite (przez szkliwo i zębina)
- Na podstawie badania klinicznego i RTG: odrębne kanały i komora lub wspólna komora i wspólny kanał lub wspólna komora i odrębne kanały
- Ich obecność nie musi wiązać się ze zmniejszeniem liczby zębów, ponieważ zębami zlanymi mogą być zęby nadliczbowe
- BLIŹNIACZE (GEMINATI)
- Zaburzenie polegające na podziale jednego zawiązka w trakcie stadium formowania korony
- Na podstawie badania klinicznego i RTG: jeden korzeń, jeden kanał, jedna komora i jedna korona z bruzdą na powierzchni policzkowej
ZĄB WYNICOWANY (DENS EVAGINATUS)
Zaburzenie, które charakteryzuje się obecnością dodatkowych uwypukleń i guzków na policzkowych i podniebiennych zębów. Uwypuklenia mogą być zbudowane z samego szkliwa, ze szkliwa i zębiny lub ze szkliwa, zębiny i miazgi.
- Częstość występowania: 1-4%
- Częściej występuje u kobiet
- Częściej występuje w uzębieniu stałym
Dodatkowe guzki najczęściej występują symetrycznie na zębach przedtrzonowych. Takie zęby nazywane są wówczas zębami Leonga.
Czasami można spotkać wynicowane siekacze i kły, gdzie uwypuklenia lokalizują się na powierzchni podniebiennej. Uwypuklony guzek na podniebiennej powierzchni siekaczy jest nazywany guzkiem szponowatym, tzw. talon caps.
Guzek Carabellego, który jest dodatkowym uwypukleniem na powierzchni podniebiennej I trzonowców szczęki, nie jest zaliczany do anomalii. Spowodowane jest to częstym występowaniem guzka Carabellego, który jest spotykany w 17-90% przypadków. W związku z powyższym, nie możemy go zaliczyć do grupy zębów wynicowanych.
Leczenie polega na zabezpieczaniu dodatkowych guzków kompozytem , aby zapobiec ich złamaniu. Dodatkowo stosuje się zabiegi profilaktyczne takie jak lakowanie i lakierowanie, które zabezpieczają ząb przed próchnicą. W niektórych przypadkach, dodatkowe uwypuklenie należy oszlifować. Należy to robić z wyjątkową ostrożnością, gdyż we wnętrzu guzka może znajdować się miazga.
Zespoły, w których występują zęby wynicowane:
- Zespół Mohra
- Zespół Strugea-Webera
ZĄB WGŁOBIONY (DENS IVAGINATUS) – tzw. Ząb Saltera / „Ząb w zębie„
Zaburzenie, które charakteryzuje się obecnością wpukleń szkliwa i zębiny do wnętrza zęba.
Magdalena Kępisty, Małgorzata Staszczyk, Anna Jurczak; Leczenie endodontyczne zębów wgłobionych – doświadczenia własne
Najczęściej dotyczy
- Siekaczy bocznych szczęki = 6,5%
- Siekaczy przyśrodkowych szczęki
- Kłów szczęki
Częstość występowania: 0,04 – 10%
Klasyfikacja wg Oehlers:
- Ślepo zakończone wgłobienie tkanek w obrębie korony zęba
- Wgłobienie tkanek przekraczające granicę szkliwno-cementową, które ślepo kończy się w korzeniu
- Wgłobienie tkanek obejmujące koronę i korzeń, łączące się z kanałem korzeniowym lub tworzące drugi otwór wierzchołkowy
Objawy wgłobienia:
- głęboki otwór ślepy
- szeroka korona
- beczkowaty/ stożkowaty kształt
- wcięcie na brzegu siecznym z bruzdą na powierzchni wargowej
- dołek na powierzchni językowej
- uwypuklona szyjka na powierzchni podniebiennej
Na zdjęciu RTG może być widoczne wpuklenie linii szkliwno-zębinowej do kanału lub komory. Wpuklenie może sięgać wierzchołka korzenia lub tworzyć „pseudokanał” zakończony własnym otworem w okolicy wierzchołka korzenia. Ponadto korzeń zęba jest często skrócony, a morfologia kanałów nieprawidłowa. Często są obserwowane ogniska osteolityczne w okolicy okołowierzchołkowej.